آزمایش کنید
وسایل و مواد: ظرف شیشهای، مقداری ماسه و رس
روش آزمایش:
۱. در یک ظرف شیشهای مقداری ماسه (حدود $\text{70}$ درصد) و خاک رس (حدود $\text{30}$ درصد) را با هم مخلوط کنید و سطح آن را به صورت شیبدار و متراکم درآورید.
۲. $\text{1}$ لیوان آب را از قسمت بالای سطح شیبدار خالی کنید.
۳. حرکت آب را با دقت مشاهده کنید و مسیر جریان آن را رسم کنید.
نتیجه مشاهدات را در گروه خود به بحث بگذارید.
پاسخ و توضیح آزمایش کنید صفحه 50 علوم هفتم
این آزمایش برای مشاهده پدیده **آبهای سطحی**، **فرسایش خاک** و نحوه تشکیل **مسیرهای جریان آب (رودخانه)** طراحی شده است. 🏞️
### ۱. مشاهدات
وقتی آب را از بالای سطح شیبدار رها میکنید، مشاهدات شما باید شامل موارد زیر باشد:
* **مسیر جریان:** آب ابتدا بهصورت یک لایه نازک و پخش شده (مثل یک ورقه آب) حرکت میکند. سپس به دلیل وجود ناهمواریهای کوچک یا نقاط ضعیفتر در خاک، آب در مسیرهای خاصی **متمرکز** شده و یک یا چند **جریان کوچک** (مانند رودخانه) ایجاد میکند.
* **فرسایش:** آب در مسیرهای جریان، ذرات **ماسه** و بهویژه **رس** (خاک نرمتر) را با خود میشوید و میبرد. این نشاندهنده پدیده **فرسایش** است.
* **رسوبگذاری:** در انتهای مسیر شیبدار (جایی که شیب کم میشود)، سرعت آب کم شده و ذرات خاک و ماسه با خود حمل شده را **تهنشین** میکند. (رسوبگذاری)
### ۲. نتیجهگیری
1. **تشکیل شبکه آبراههها:** این آزمایش نشان میدهد که چگونه شیب سطح زمین باعث میشود آبهای سطحی جمع شده و کانالهای جریان (مانند رودخانهها) را تشکیل دهند. نیروی اصلی در اینجا **گرانش** است.
2. **فرسایش و شکلدهی زمین:** آب، یک عامل قدرتمند در **تغییر شکل سطح زمین** است. با شستن و حمل مواد، آب باعث **فرسایش** در بالادست و **رسوبگذاری** در پاییندست میشود و به مرور زمان درهها و دشتهای سیلابی را شکل میدهد. 🌊
3. **نقش جنس خاک:** مخلوط ماسه و رس نشان میدهد که آب، ذرات ریزتر **رس** را راحتتر از ذرات درشتتر **ماسه** حمل میکند.
سیده ثنا فلاحی
1403/09/17
عالییی